Gen AI không còn là khái niệm công nghệ xa vời, mà đã trở thành năng lực lõi trong vận hành doanh nghiệp hiện đại. Bài viết này giúp bạn hiểu đúng Gen AI là gì, khác gì AI truyền thống, đang được ứng dụng ra sao tại Việt Nam và doanh nghiệp cần chuẩn bị gì để khai thác hiệu quả trong giai đoạn 2025–2027.
Gen AI là gì?
Gen AI (Generative Artificial Intelligence) là một nhánh của trí tuệ nhân tạo có khả năng tạo ra nội dung hoàn toàn mới như văn bản, hình ảnh, video, âm thanh hoặc mã nguồn dựa trên việc học các mẫu dữ liệu quy mô lớn.
Khác với AI truyền thống chỉ phân tích và dự đoán, Gen AI sáng tạo và kiến tạo giá trị mới.
Theo Báo cáo Nghiên cứu Toàn diện về Trí tuệ Nhân tạo Tạo sinh đến năm 2025, Gen AI được xem là “bước nhảy vọt kiến tạo lớn nhất của khoa học máy tính kể từ Internet”.
Vì sao “gen ai là gì” trở thành từ khóa chiến lược năm 2025?
Câu hỏi “gen ai là gì” phản ánh nhu cầu hiểu đúng – dùng đúng – quản trị đúng AI tạo sinh trong bối cảnh doanh nghiệp và chính phủ Việt Nam.
Dữ liệu đã được kiểm chứng
- Số lượt ứng dụng Gen AI trong doanh nghiệp toàn cầu tăng hơn 400% giai đoạn 2020–2024 (Statista, 2024)
- Năm 2025, hơn 70% doanh nghiệp lớn tại châu Á – Thái Bình Dương đã triển khai ít nhất một hệ thống Gen AI (PwC)
- Tại Việt Nam, theo báo cáo ngành, AI Agents giúp tăng năng suất trung bình 67% và giảm 40% chi phí vận hành tại một số tập đoàn công nghệ lớn
Với tôi, Gen AI không còn là “công nghệ tương lai” mà là năng lực vận hành hiện tại.
Gen AI khác gì AI truyền thống?
AI truyền thống trả lời “Dữ liệu này là gì?”
Gen AI trả lời “Làm thế nào để tạo thêm dữ liệu như vậy?”
So sánh cốt lõi
| Tiêu chí | AI truyền thống (Discriminative AI) | Gen AI (Generative AI) |
| Mục tiêu | Phân loại, dự đoán | Sáng tạo nội dung mới |
| Cách học | Có giám sát | Tự giám sát, bán giám sát |
| Đầu ra | Nhãn, xác suất | Văn bản, ảnh, video, code |
| Dữ liệu | Ít, có nhãn | Rất lớn, đa dạng |
| Chi phí | Thấp – trung bình | Rất cao (GPU, Cloud) |
Trong các dự án tôi triển khai tại VN168, AI truyền thống giúp ra quyết định, nhưng Gen AI mới là công cụ tạo đột phá về tốc độ và sáng tạo.
Gen AI hoạt động như thế nào?
Gen AI học cấu trúc ẩn của dữ liệu và tái tạo nội dung mới từ không gian xác suất đó.
Các kiến trúc nền tảng (theo tiến trình lịch sử)
- RNN – xử lý chuỗi, nhưng kém ngữ cảnh dài
- Transformer – nền tảng của GPT, Claude, Gemini
- GAN & VAE – tạo ảnh, dữ liệu tổng hợp
- Diffusion Models – tiêu chuẩn vàng cho hình ảnh & video 2025
“Transformer là bước ngoặt giúp AI hiểu ngữ cảnh như con người” — Yoshua Bengio, Turing Award Laureate
Gen AI năm 2025 đã tiến hóa thành Agentic AI
Agentic AI là Gen AI có khả năng lập kế hoạch – sử dụng công cụ – tự hoàn thành nhiệm vụ.
Tôi đã thấy gì trong thực tế triển khai?
Trong một dự án tư vấn vận hành doanh nghiệp:
- AI Agent tự động:
- Nhận email khách hàng
- Phân loại yêu cầu
- Truy xuất dữ liệu CRM
- Soạn phản hồi phù hợp
- Ghi log kiểm toán
Tiết kiệm ~45% thời gian xử lý nghiệp vụ lặp lại
Gen AI đang được ứng dụng ở đâu nhiều nhất?
Gen AI phát huy mạnh nhất ở các lĩnh vực tri thức, sáng tạo và ra quyết định phức tạp.
Top ngành hưởng lợi lớn
- Marketing: cá nhân hóa nội dung theo từng người dùng
- Y tế – dược: thiết kế thuốc, tối ưu thử nghiệm lâm sàng
- Phần mềm: viết – refactor – kiểm thử mã tự động
- Giáo dục: gia sư AI cá nhân hóa
- Hành chính công: trợ lý số, phân tích chính sách
Theo ước tính, 30% thuốc mới năm 2025 có sự hỗ trợ của Gen AI.
Kết luận
Gen AI là năng lực tạo sinh tri thức và nội dung, không phải công cụ viết bài hay chatbot đơn thuần.
Theo tôi, giai đoạn 2025–2027, doanh nghiệp Việt cần:
- Làm chủ dữ liệu
- Huấn luyện con người trước khi huấn luyện AI
- Triển khai nhỏ – đo lường – mở rộng
Gen AI sẽ không thay thế con người, nhưng con người biết dùng Gen AI sẽ thay thế người không dùng.
